لاهیجان و بندر انزلی از نگاه سفرنامه نویسان خارجی - وبلاگ حرفه گرگان

به گزارش وبلاگ حرفه گرگان، از بندر انزلی، که زمانی تنها بندر ایران در دریای خزر بود، تا لاهیجانی که زمانی خیابان هایش از خیابان های رشت هم عریض تر بودند همگی در سفرنامه های مسافران خارجی ادوار گذشته این دو ناحیه ثبت شده اند.

لاهیجان و بندر انزلی دو ناحیه از استان گیلان هستند که مسافران خارجی حتی از دوران قاجار از آن ها دیدن می کردند. خیابان های سنگ فرش لاهیجان و بازار پررونق پرورش ابریشم در آن به علاوه بندر انزلی، که زمانی در خط ساحلی دریای خزر یکه تازی می کرد، همگی در سفرنامه های سفیران خارجی عصر قاجار ضبط شده اند. در این مقاله گزارش های آنان درباره این دو شهر را می خوانیم.

لاهیجان

موسیو بهلر فرانسوی در سال 1231 از جاده ها و بازار لاهیجان نوشت:

لاهیجان در 30 کیلومتری رشت واقع شده و از سمت شرق و جنوب توسعه یافته است. راه دستیابی به آن از میان جنگل و رودهای بزرگ می گذرد که در فصل زمستان گذر از آن خیلی سخت می گردد. جهت و رودخانه ها به سمت پیره بازار رشت رفته و پس از در بیش از 10 کیلومتر، به روستایی به نام کوچه اصفهان می رسند.

لاهیجان 985 خانه دارد و شهر خوبی است که با درایت اداره می گردد. بازار بسیار بزرگ و تمیزی دارد. کرم ابریشم در آنجا بسیار به عمل می آورند و تجارت ابریشم صورت می گیرد. در طرف جنوب و شرق آن، کوه های کوچک پردرخت و باصفایی هست. بالای یکی از کوه ها عمارت باشکوهی بود اما حالا خراب شده است. بین کوه ها و لاهیجان سبزه زار و چمن خوبی هست که در هنگام بارندگی به کل گلی و باتلاقی می گردد.

در طرف راست لاهیجان راهی سنگ فرش قرار گرفته است که از میان درخت و جنگل می گذرد. این راه را شاه عباس ساخته و در ابتدا گویا خیلی خوب و محکم بوده است.

چارلز فرانسیس مکنزی انگلیسی در سال 1237 از تعجب مردم لاهیجان هنگام دیدنش گفت:

در لاهیجان، عده ای جمع شده عبور ما را دیدن می کردند. حتی عده ای از زنان از خانه ها بیرون آمده بودند تا کنسول انگلیسی، که در این نواحی جانوری ناشناخته است!، را ببینند. خیابان های لاهیجان از خیابان های رشت پهن تر هستند. من در اول شهر تکیه ای دیدم با نقاشی های نسبتاً خوب از نقاشی شوشتری که ماجراهای شهادت امامان را کشیده بود. حاکم لاهیجان با حرارتی هرچه تمام تر می خواست علاقه خود به دولت انگلیس را نشان دهد.

روز بعد در مدت کوتاهی که در شهر قدم زدم متوجه شدم که حتی یک زن هم در خیابان ها نیست. فکر می کنم این دستور حاکم متعصب شهر است که در امور مذهبی با ملاها کاملاً هم عقیده است. هم اکنون با آنکه در شهر تعداد بسیاری مسجد وجود دارد، باز هم مشغول ساختن یکی دیگر هستند در صورتی که بهتر بود جاده ها را تعمیر می کردند.

امروزه تالاب سوستان، شیطان کوه، دریاچه و آبشار لاهیجان از جمله جاذبه هایی هستند که معمولاً گردشگران خارجی از آن ها دیدن می نمایند.

بندر انزلی

راولینسن انگلیسی در سال 1215 بندر انزلی را تنها بندر دریای خزر معرفی کرد:

بندر انزلی تنها بندر در تمامی خط ساحلی دریای خزر و به عبارتی مهم ترین بندر ایران در این منطقه است. اما با این حال، این بندر آن قدر بزرگ نیست که بتوان آن را شهر دانست.

ارنست اورسل بلژیکی در سال 1261 تنها فانوس دریایی و عمارت سلطنتی بندر انزلی را دیدنی دانست:

بندر انزلی شهری نیست که از لحاظ جاهای دیدنی و جالب غنی باشد. به نظر من غیر از فانوس دریایی و جایگاه سلطنتی جایی دیگر نیست که زحمت دیدنش ارزش داشته باشد.

مامونتوف روس در سال 1288 از رشد قابل توجه بندر انزلی نوشت:

بندر انزلی دارد با مخارج نسبتاً کمی به یک بندر مناسب تجاری تبدیل می گردد که به واسطه اهمیت ترانزیتی آن بر آبادی اش افزوده خواهد شد. در انزلی، پیربازار محل کوچکی است که شوسه رشت به تهران از آنجا آغاز می گردد. گل و لای، شلوغی باربران و درشکه چیان و گاه درگیری آن ها در یک دقیقه می تواند حتی مسافر باتجربه را گیج کند.

تالاب و ساحل انزلی امروزه پرجاذبه ترین مکان این بندر مهم به شمار میرود.